Terugblik op het coronajaar 2020 bij NWO

Vanaf de eerste lockdown in april 2020 gingen de NWO-instituten dan wel grotendeels op slot, maar het onderzoek ging door en via creatieve methodes ook het inhoudelijke én informele contact. Zo promoveerden PhD's van de instituten vanuit huis, werden er op afstand workshops en social events zoals pianoconcerten georganiseerd  en werden buddysystemen opgezet om (nieuwe) buitenlandse onderzoekers te koppelen aan medewerkers die hun weg in Nederland al gevonden hebben. En in de periode van de eerste lockdown doneerden enkele instituten mondkapjes en handschoenen aan de zorg.

P&O-beleid aangepast aan de coronacrisis

Naast praktische maatregelen die de organisatie trof, voerde ook P&O belangrijke wijzigingen door voor werknemers. Denk aan bijzonder verlof voor zorgtaken, wijzigingen in de regeling woon-werkverkeer en het instellen van een thuiswerkvergoeding.

Bijzonder verlof voor zorgtaken
NWO-I verleende tijdens de eerste lockdown verlof voor zorgtaken totdat het onderwijs en de opvang opnieuw veilig werden opgestart. Afgelopen augustus kondigde NWO-I aan dat het verlof voor zorgtaken vanaf 1 september 2020 weer verleend werd op basis van de geldende cao-bepalingen. De lockdown was gelukkig voorbij en onderwijs en opvang konden weer veilig. Toen kwam de tweede lockdown. Op 16 december 2020 veranderde dat ons leven weer opnieuw.

Wijzigingen regeling woon-werkverkeer
Op 1 juli 2020 zou eigenlijk een gewijzigde reiskostenregeling woon-werkverkeer ingaan uit de Uitvoeringsregeling (UVR), gericht op het stimuleren van duurzaam reizen. Door de coronacrisis was het geen goed moment deze nieuwe regeling in te voeren, omdat reizen met openbaar vervoer al maandenlang niet de voorkeur geniet. Inmiddels is de huidige regeling voor medewerkers van bureau NWO-I en de NWO-instituten als volgt: sinds 1 juli 2020 wordt de vergoeding van reiskosten woon-werkverkeer alleen op declaratiebasis uitgekeerd.

Wijzigingen thuiswerkvergoeding
NWO-I heeft na afspraken met de COR NWO aan alle medewerkers met terugwerkende kracht per 1 juli 2020 een vergoeding uitgekeerd voor de kosten van thuiswerken tijdens de coronacrisis. De uitbetaling vond plaats bij de salarisbetaling van december 2020. Vanaf 1 januari 2021 wordt de thuiswerkvergoeding alleen op declaratiebasis uitgekeerd.

Boodschap Stan Gielen

Stan Gielen, toen nog voorzitter van NWO, richtte zich in april 2020 per e-mail (en via de Inside NWO-I van april) tot alle medewerkers. Hij benoemde het belang van onze gezondheid en die van onze omgeving, de beperkte sociale contacten van (internationale) medewerkers en de onzekerheid onder medewerkers met tijdelijke contracten.
Zijn boodschap van toen geldt nog steeds: NWO-I wenst je het beste in je thuissituatie en privésituatie, maar ook voor je professionele situatie. Blijf gezond en blijf met elkaar in contact.

Enquête over thuiswerken tijdens de coronacrisis

Vorig jaar juli vulden NWO-I-medewerkers (instituten, Bureau NWO-I en de universitaire werkgroepen/BUW) een enquête in over het thuiswerken tijdens de coronacrisis. De resultaten lieten zien dat de NWO-I-medewerkers het werkgeluk een gemiddeld rapportcijfer van 7,2 geven, vergelijkbaar met dat van een landelijke benchmark. 57 procent van de NWO-I-medewerkers bevalt het thuiswerken goed tot zeer goed. 30 procent bevalt het thuiswerken redelijk positief. De rapportages voor de aparte NWO-I-onderdelen zijn in grote lijnen vergelijkbaar met het beeld van NWO-I als geheel. De resultaten van de enquête zijn aanleiding voor NWO-I om de kijk op plaatsonafhankelijk werken, bijvoorbeeld thuis, ook na corona, opnieuw te bezien.

Wetenschappelijk onderzoek gerelateerd aan corona

Dat het coronavirus impact had op het doen van wetenschappelijk onderzoek bij de NWO-instituten spreekt voor zich. Enkele NWO-instituten lieten zien dat zij hun onderzoek juist nu op het thema corona richten, sommige onderzoeken moesten zich aanpassen aan de situatie en bepaalde lopende onderzoeken zijn door corona actueler dan ooit. Met zijn groep 'Distributed and Interactive Systems' doet CWI-groepsleider Pablo César sinds 2005 onderzoek naar mensgerichte remote communication, wat door de coronacrisis ineens heel erg actueel is. Hoe bestuur en modelleer je complexe verzamelingen multimediasystemen, zodat ze een bijdrage leveren aan een betere digitale en meer empathische communicatie tussen mensen?
César legt uit: "Digitale systemen begrijpen niets van je context. Denk aan een videoconferentie. Als je een systeem hebt dat meebeweegt met wie er praat of ziet wie zich verveeld terugtrekt, doordat camera's anticiperen op veranderingen, krijg je een ervaring die lijkt op een live face-to-face gesprek".
Vanuit NWO-instituut Nikhef werd op afstand gesleuteld aan de LHCb-detector in het Zwitserse Genève. Vanwege de coronacrisis is onderzoeksinstituut CERN gesloten en laat het alleen de allernoodzakelijkste werkzaamheden toe. Twee door Nikhef geproduceerde RF (radiofrequentie) boxen in de deeltjesdetector LHCb mochten eind mei in de ondergrondse detectorhal gemonteerd worden. De operatie, mede uitgevoerd door Nikhef-technicus Freek Sanders, werd via een Zoom-videoverbinding op afstand gevolgd en begeleid door collega-technici van Nikhef in Amsterdam.
En NSCR-criminoloog/antropoloog Marie Rosenkrantz Lindegaard gaat samen met de UvA, de Amsterdamse politie en de gemeente Amsterdam na hoe mensen omgaan met de regels voor social distancing tijdens de coronacrisis.

Huidige stand van zaken tijdens de tweede lockdown

Tot op de dag van vandaag zijn de kantoren van NWO in Utrecht en Den Haag, de NWO-instituten en de universiteiten, waar de medewerkers uit de universitaire werkgroepen (BUW) werkzaam zijn, nog steeds op zeer beperkte schaal open en is thuiswerken de norm. Op de instituten lopen experimenten door, dankzij de technici en de BHV'ers en anderen die steeds bij toerbeurt aanwezig zijn. De meeste onderzoekers en ondersteunende afdelingen werken vanuit huis.
Via online directeurpraatjes, digitale nieuwsbrieven en online koffiepraatjes blijven de medewerkers op de hoogte van de laatste stand van zaken en blijft er onderlinge verbinding. Hoewel we er massaal achter komen dat dat laatste behelpen blijft. Er gaat niets boven 'echt' menselijk contact, de indrukken die je daarbij opdoet en de toevallige verrassingen die je overkomen tijdens het normale leven.

Wanneer onze gebouwen weer volledig open kunnen, blijft nog even koffiedik kijken. Openstelling zal in stapjes gaan. Voor directie en instituutsmanagers van NWO-I is het overheidsbeleid op het gebied van corona en vaccinaties leidend. Zij volgen dat op de voet en bespreken de consequenties voor NWO-I tijdens de maandelijkse overleggen.

Nieuwsbrief Inside NWO-I, mei 2021