Arbo & Milieu binnen NWO-I: meerwaarde halen uit meer samenwerking

Arbo bij NWO-I in een notendop

De instituten, de universitaire werkgroepen (BUW) en het bureau zijn ervoor verantwoordelijk dat medewerkers bij NWO-I gezond en veilig hun werk kunnen doen. De Arbocoördinatoren van instituten en bureau overleggen met regelmaat en wisselen kennis uit, stemmen werkwijzen af en bereiden NWO-I-beleid voor. De risico's in het werk verschillen per instituut: NSCR, CWI en het bureau kenmerken zich vooral door een kantooromgeving, terwijl andere instituten werkplaatsen, labs en proefopstellingen hebben. Denk aan lasers, radioactieve bronnen, vacuüm, hogere temperaturen of hoogspanning. Dit zijn allemaal specifieke risicogebieden. Wouda stelt dat medewerkers alleen veilig kunnen werken als die risico's goed beheerst worden. "Medewerkers moeten weten met welke risico's ze te maken hebben en hoe ze daar mee om kunnen gaan. Arbo helpt bij het creëren van die bewustwording en bij het vinden van oplossingen."

Professionaliseren van Arbo

Het Arbocoördinatorenoverleg is gestart met de uitvoering van het Jaarplan 2023, met daarin drie grote onderwerpen. Als eerste noemt Wouda het verder professionaliseren van Arbo & Milieu bij NWO-I. Dit komt mede voort uit de aanscherping van wet- en regelgeving en een andere werkwijze van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Wouda: "Het belangrijkste instrument voor het in kaart brengen van risico's is de Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Werkgevers zijn verplicht om deze te hebben en actueel te houden. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft geconstateerd dat de RI&E bij veel bedrijven onvoldoende was. Vorig jaar zijn hier nieuwe richtlijnen voor gekomen. Zo moeten organisaties het risico op psychosociale arbeidsbelasting (werkdruk en ongewenst gedrag) beter onderzoeken en moet er een onderbouwd advies voor arbeidsgeneeskundige onderzoeken (AGO) zijn. Met een AGO worden de restrisico's gemonitord, die niet te voorkomen zijn. Denk bijvoorbeeld aan een keer in de paar jaar een oogonderzoek voor medewerkers die beeldschermwerk doen."

Melden van ongevallen

Vanuit Europese regelgeving zal ook NWO-I jaarlijks meer gegevens over personeelssamenstelling en arbeidsomstandigheden moeten rapporteren. Daarvoor is het nodig dat die informatie makkelijk beschikbaar is. Wouda noemt verder een aankomende verandering in de Arbowet waardoor zowel inhuurders als uitleners van medewerkers ongevallen moeten melden. De uitlener heeft ook de zogenaamde 'vergewisplicht', de plicht om te onderzoeken dat medewerkers veilig bij de inlener kunnen werken. Hiervoor moeten organisaties onder meer altijd kunnen laten zien welke (ernstige) bedrijfsongevallen recent hebben plaatsgevonden. Voor NWO-I is dit niet alleen van belang voor medewerkers die via uitzendbureaus worden ingehuurd, maar ook voor wetenschappers die buiten het eigen instituut onderzoek doen of juist van elders bij NWO-I komen.

Meerwaarde samenwerking

Binnenkort vindt een inventarisatie plaats van Arborisico’s binnen de instituten. Daarin wordt ook kritisch gekeken op welke vlakken de samenwerking tussen de instituten meerwaarde oplevert.
Wouda: We moeten meer van elkaars kennis en kunde gebruikmaken. Een deskundige van het ene instituut kan mogelijk zijn of haar expertise ook inzetten bij een ander instituut. Daar kun je externe inhuur mee beperken. Er is een lange lijst met Arbo-onderwerpen, die je als instituut moet beheersen en als je de expertise kunt verdelen over instituten, levert dat efficiency op. De betreffende collega's kunnen zich dan ook meer specialiseren".

Audit veiligheid

De audit 'veiligheid' is het tweede onderwerp in het jaarplan. De auditafdeling van NWO voert deze audit voor NWO-I uit. In de audit 'veiligheid', die NWO-I-breed wordt uitgevoerd, ligt de focus op de deelgebieden veiligheid van gevaarlijke stoffen, proefopstellingen en de kantooromgeving. Uit de audit komen waarschijnlijk verbeterpunten die NWO-I moet oppakken.

Wouda noemt het verbeteren van het beheer en de opslag van chemicaliën als voorbeeld: "Wanneer een oio is gepromoveerd en vertrekt bij een instituut, blijven diens gebruikte stoffen vaak in de kast staan, omdat die nog wel eens van pas zouden kunnen komen voor toekomstig onderzoek. Maar hoe lang bewaar je ze en wat doe je met verpakkingen waarvan de uiterste houdbaarheidsdatum is verstreken? Door hiervoor beleid te maken en stoffen op het juiste moment af te voeren, kun je de hoeveelheid gevaarlijke stoffen en de daarmee gepaard gaande risico's verminderen".

Implementatie van het Arbo-IT-systeem

Het derde onderwerp van het Arbojaarplan is het aankopen van een nieuw Arbo-IT-systeem bij NWO-I voor het registreren van de voorraden gevaarlijke stoffen, biologische agentia, genetisch gemodificeerde organismen en genetische bronnen. Het is de bedoeling om dit systeem te implementeren bij AMOLF, ARCNL, ASTRON, Nikhef en NIOZ.

Meer informatie over Arbo

Naast de hoofdonderwerpen staat een aantal kleinere onderwerpen op de agenda, zie het kader.
Wil je meer weten of Arbozaken bij NWO-I? Bezoek dan de speciale Arbopagina's op de NWO-I website.

Kleinere Arbo-onderwerpen Instructies voor (nieuwe) medewerkers Een organisatie moet kunnen aantonen dat nieuwe medewerkers instructie krijgen over risico's in het werk en de preventieve maatregelen. Wouda: "Dat kan gaan om instructies in het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen of dat je een toets moet doen voordat je met chemicaliën gaat werken. Samen met P&O kijken we naar een gezamenlijk NWO-I-breed e-learning systeem, dat ook gebruikt kan worden voor andere digitale trainingen. Bijvoorbeeld over wetenschappelijke integriteit". Beleid Zwangerschap en Kinderwens NWO-I heeft het beleid herzien voor het beschermen van haar medewerkers met een kinderwens. Daarin staat centraal dat medewerkers informatie krijgen over de risico's van het werk bij een kinderwens, bij zwangerschap en tijdens de lactatietijd, en dat de organisatie hier maatregelen voor treft. Nanomaterialen zijn in dit aangescherpte beleid nu expliciet benoemd bij de gevaarlijke stoffen. Wouda: "Bij NWO-I werken veel jonge mensen, die misschien nu nog geen kinderwens hebben, maar ooit wel. Het is belangrijk dat zij weten met welke risico's werken met bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen gepaard gaat". Ongevalsonderzoek In het geval van een bedrijfsongeval doet de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) op dit moment alleen nog onderzoek bij ernstige ongevallen. Bij alle andere ongevallen moet de werkgever dit onderzoek zelf uitvoeren. Alle Arbocoördinatoren van NWO-I hebben een training gehad in een methode van onderzoek doen naar arbeidsongevallen. Belangrijke focus daarin is dat de onderzoekers vooral moeten kijken naar de achterliggende oorzaken voor het ongeval, om te voorkomen dat deze ook tot andere incidenten leiden.

Tekst: Anita van Stel

Nieuwsbrief Inside NWO-I, juni/juli 2023.
Op de NWO-I-website vind je het archief van de nieuwsbrief Inside NWO-I.